Mijn kinderen en ik in ons kot. We keken dit weekend samen naar het journaal. ‘Relatief weinig doden in Duitsland’ horen we. Tot het getal valt. ‘Weinig?’ Is de reactie naast me, luid en duidelijk. Twee minuten later een beeld van een koppel dat trouwt, helemaal alleen. ‘Hoe erg is dat’ zegt de ene. ‘Ze kunnen later nog feesten!’ zegt de andere. De getallen zijn gepasseerd.

Ik zit in mijn kot en word terug gekatapulteerd naar al die momenten dat ik afscheid nam. Van mijn moeder, van mijn vader, van Tas.

Bij mijn moeder was het afscheid groot, bijna groots in mijn beleving. Theatraal als mijn vader was vol symbolen. Wij, de kinderen die niet konden stoppen met huilen. Liedjes vol betekenis, elk woord die vooraan in de kerk werd gedeclameerd maakte het verdriet groter en snijdender. Maar oh, gruwel, stel je voor dat dat niet kon doen.

Bij mijn vader besloten we om het groeten vooraf te doen, zodat we nadien konden verdwijnen als het verdriet niet meer van onze gezichten kon weggeveegd worden. De dienst vol respect voor mijn diep gelovige vader en al zijn vrienden met en zonder geloof. Mooie verhalen werden gedeeld om te koesteren in de jaren nadien. Na het afscheid kon ik niet mee met de rest van de familie, ik werd getrokken naar al die aanwezigen die ik nog niet zag en bij wie ik warmte zocht en vond. Maar oh, gruwel, stel je voor dat dat niet kon. 

Bij Tas had ik koud, ijskoud. Mijn botten waren doordrongen van een ijzige pijn die me helemaal verlamde. Woorden als troost om naar te luisteren en om uit te spreken. Zwarte, diepe rauwe rouw die elke betekenis uit mijn leven zoog. Bij het groeten stond ik alleen, maar ik voelde iedereen die passeerde. Beetje bij beetje voelde ik warmte terugkeren. De leegte werd gevuld door de aanwezigheid van massaal veel vrienden, kennissen, familie en dierbaren. Maar oh, gruwel, stel je voor dat dat niet kon.

De cijfers passeren, elke dag opnieuw. Mooi opgedeeld per land en sinds kort ook per regio. We weten nu de plekken die harder werden getroffen dan andere. Harder? Iedere dode vandaag is er één teveel. Iedereen die sterft, zelfs al is het niet van corona krijgt niet het afscheid dat hij of zij verdient. Iedere achtergeblevene staat er alleen voor.

In elk boek, van elke rouwtherapeut (en geloof me ik las en hoorde er velen), vertelt hoe belangrijk dat afscheid is. Elke weduwe of weduwnaar waarmee ik hierover sprak, laat weten hoe levensnoodzakelijk afscheid nemen is als je nadien ook maar een beetje wil overleven om wie weet ooit weer te leven. Vandaag wordt dat zoveel mensen ontnomen en het enige dat ik kan bedenken is: wat een gruwel.

Fijn dat we voor de kinderen op berenjacht gaan, nog fijner dat we elke dag applaudisseren voor zij die in de zorg voor ons zorgen. Kunnen we dan ook even denken aan al diegenen die nu zo gruwelijk afscheid nemen.

Stel dat we elke dag 1 minuut stilte voor hen houden. Hoe sterk zou dat zijn? Stel je voor, we doen het met z’n allen om 19u. Uit respect voor zij die het niet haalden, uit steun voor zij die achterbleven zonder afscheid.

Nele – geschreven 4 jaar, 6 maanden en 22 dagen na die verschrikkelijke 8ste september 2015.

Lang geleden dat ik hier was. Ik twijfelde zelf even om deze blog af te sluiten. Na meer dan 4 jaar merkte ik dat de titel en de ondertitel kan omgedraaid worden. Het overspoeld worden maar af en toe eens.

‘An unexamined live is not worth living’ leerden we van Socrates. Ik denk veel na over mijn leven, en de betekenis ervan. Net na de dood van Tas was ik gebroken, dreigde ik soms te verdrinken in de waanzinnige golven van verdriet die me overspoelden op onaangekondigde momenten. Soms wou ik gewoon breken, zodat de wereld kon zien wat een waanzin die gevoelens waren. Dat gebeurde echter niet. Geen enkele keer echt. Ik bleef recht staan en vond kracht in mezelf, ondersteuning van mijn omgeving, in mijn sterk netwerk en vond waarden die belangrijk waren.

Ik ben niet rijker zonder Tas, in tegendeel ik ben nog steeds armer. Maar ik ben wel sterker. De veerkracht in mezelf weet ik te vinden, mijn vrienden spreek ik gemakkelijk aan als het moeilijk dreigt te worden en vooral die waarden waar ik voor wil staan zijn een steun elke dag opnieuw.

Iets meer dan 4 jaar hangt hier nu een blaadje uitgescheurd uit een tijdschift aan de radiator. ‘Enjoy the little things, because one day you look back and realize they were the big things’. Dat doe ik! Ik vertraag vaak, kies dan toch weer om minder te werken, ga op zoek naar geluk en liefde en geniet ervan met volle teugen. Schoonheid zien en apprecieëren is er ook eentje. Verse bloemen in mijn huis. Een mooi boek of gewoon een opgeruimd huis. Mooie momenten vieren, herinneringen koesteren. De belangrijkste blijft echter de ‘liefde’. Graag zien staat met stip op nummer 1. Ik zeg het vaak tegen mezelf: belangrijke zaken belangrijk houden en die kleine ongemakken zijn gewoon maar bijzaak. Genieten van elk mooi gebaar, van elke telefoontje, elke aanraking en elk klein berichtje. Ik omschrijf het graag als leven in extra-time.

Ik voel nog wel eens de vervreemding van het eerste jaar waar ik met verbazing keek naar de wereld die andere dingen belangrijker vond. Een wereld die voorbijraasde en waar prestatiedrang, geldingsdrang en kleine futuliteiten op nummer 1 stonden. Een wereld waar ik me niet meer in thuis voelde. Langzaamaan vond ik mijn weg terug naar de wereld, maar ik weigerde mijn waarden los te laten en vond in die zoektocht zoveel mooie mensen die ook zo keken.

Vandaag, in corona-tijden, zie ik de vervreemding toeslaan bij zovelen. Zie ik hoe mensen vertragen, hoe ze op zoek gaan naar hun eigen krachten. Hoe ze anderen nodig hebben als ondersteuning (die whatsapp-groepjes zijn zo belangrijk!!).  Hoe mensen op zoek gaan naar hun persoonlijke waarden en naar gedeelde waarden. Hoe belangrijke zaken belangrijk worden. Hoe de kleine dingen voorrang krijgen.

Ik weet uit ervaring dat we kracht hebben om dit te overleven. Want het wordt overleven, al weet ik ook uit ervaring dat na overleven, leven ook wel weer komt. En we zullen niet rijker worden, maar armer. Er zullen mensen zwaar getroffen worden. Maar misschien worden we met z’n allen wel sterker.

In tussentijd wens ik jullie veel sterkte en hoop dat jullie kracht vinden.

Nele – geschreven 4 jaar – 6 maanden en 13 dagen na die verschikkelijke 8ste september 2015