Het ligt hier al lang op mijn tafel, een stuk vol frustraties, een stuk vol ongeloof en eindeloze onmacht. Een stuk over hoe jonge weduwes in ons welvarend land behandeld worden.

Als je als jonge moeder je partner verliest dan raak je de pedalen kwijt. Of dit nu verwacht of onverwacht is, je identiteit slaat in duizenden stukken uiteen. Je toekomst verdwenen als sneeuw onder de zon. Op hetzelfde moment hebben je kinderen nood aan ondersteuning, warmte en een liefdevolle ouder. De begrafenis regelen is een lange ketting van beslissingen, de één na de ander, waarbij je aan jezelf, de kinderen en de omgeving van je partner moet denken. Elke minuut neem je beslissingen terwijl je leven in diggelen ligt. De ondersteuning van een goede begrafenisondernemer is dan ook cruciaal. Ik had nooit gemerkt wat een belangrijke job dit is, en het moet gezegd ik had er één uit de duizend.

En dan komt de Belgische staat …

Als je partner sterft dan heb je recht op drie dagen klein verlet. Drie dagen!!! Ik wil het nog eens schrijven: drie dagen krijg je! Toch de vergelijking maken, als je een kind krijgt, uiteraard ook een ingrijpende belevenis in je leven, krijg je als vader tien dagen en als moeder 15 weken, en dan heb ik het niet gehad over het uitgebreide ouderschapsverlof voor beide ouders. Ik ken geen enkele weduwe met kleine kinderen die na drie dagen het werk kon hervatten. Geen enkele ken ik er. Ze worden gedwongen in ziekteverlof te gaan, en daarvoor heb je alweer papieren nodig, daarvoor moet je een doktersbriefje hebben. Ik hoorde al veel verhalen van de arbeidsgeneesheer. Ook ik ben er twee keer langs geweest. Hij vroeg me welke medicatie ik nam. Weet hij dat dan niet? Voor deze soort pijn, bestaat geen enkel medicijn. Maar dat antwoorden, dat kon ik niet, ik was daarvoor te kwetsbaar op dat moment.

En dan kom ik aan de eindeloze resem papieren, alles op zijn naam zetten van auto tot de energierekening. Abonnementen aanpassen of opzeggen. Geen enkele waarbij dat eenvoudig gaat. Dit naast de eindeloze reeks papieren voor de bank. Als je het goed geregeld hebt dan zijn er gelukkig niet zoveel discussies, maar als je bijvoorbeeld niet getrouwd was…. pfff Ik kan hier een troosteloze opsomming maken van weduwes die in situaties zitten waar ze het huis terug van hun kinderen moeten kopen, waar pensioensparen naar schoonfamilie ging, waar geen of een kleine schuldsaldo-verzekeringen werden afgesloten met alle gevolgen vandien, … Bij elk van hen is Kafka op bezoek geweest als ie al verdwenen is. Tas en ik waren getrouwd, en dan nog.

Mag ik één voorbeeld geven van hoe het werkt? De bank gaf me de volgende opdracht: ‘Mevrouw, dit papier moet nog ondertekend worden door de arts die de dood vaststelde.’ ‘Meneer, ik weet niet wie dat is, mijn man is verongelukt op de weg ?’. ‘Kan de politie jou niet helpen.’ Bij slachtofferhulp zouden ze me terugbellen. Ik wacht nog steeds op die telefoon. Bij de politie wisten ze van niets. Bij het parket konden ze me wel de pv-nummers bezorgen, want die zal je nog nodig hebben mevrouw. Dan maar terug naar de bank met die pv-nummers. Na een week krijg ik weer bericht. ‘Mevrouw, met die pv-nummers zijn we niets want het dossier is geheim tot het afgerond is. En ik moet echt een handtekening van de arts die de dood heeft vastgesteld.’ Ik snap wel waarom, het is om de kleine lettertjes te controleren. Maar ik gaf zelfs een krantenartikel waarop duidelijk was dat het over een ongeval gaat. Ik wou het onder ede verklaren. Wat kon ik meer doen. Uiteindelijk was er een vriendelijke bediende die me de raad gaf naar Tas zijn huisdokter te gaan. Dus ik weer met mijn papier op weg. ‘Dokter, kan je aub dit document invullen.’ Heel even zei hij ‘Nele, ethisch gezien kan ik dit niet invullen want ik heb de dood niet vastgesteld.’ Hij heeft het niet volgehouden. Mijn hele lijf stond op exploderen en innerlijke schreeuwde ik alle pijn in een oerkreet eruit. Hij heeft dan maar verklaard als dokter dat Tas gestorven is in een moto-ongeluk (en er in kleine letters bijgeschreven dat hij dat niet vastgesteld heeft maar verklaard). Zijn verklaring was veel belangrijker dan de mijne.

Zo ken ik helaas veel te veel verhalen. Over inboedelbeschrijvingen waar uiterst pijnlijk elk hoekje, elke bezitting werd aangeraakt en getaxeerd, en daarvoor moet je nog veel geld betalen ook. Dit terwijl je als kersverse weduwe die tandenborstel die hij als laatste aanraakte geen millimeter wil verzetten. Over notariskosten (want met minderjarige kinderen heb je geen keuze) en notarisgrapjes over afwezige testamenten. Over zware begrafeniskosten, successierechten en familie die opeens geld van je tegoed geeft.

Snap je nu dat sommige dagelijkse problemen van anderen voor mij zo pieteluttig klein lijken dat ik ze onmogelijk serieus kan nemen?

Ik had geluk met mijn notaris, ze zorgde ervoor dat de inboedelbeschrijving niet nodig was, maar sowieso blijft het een dure verplichting. Als je een kind krijgt dan krijg je premies en ondersteuning in huis. Als je partner sterft dan krijg je rekeningen en draag je die allemaal alleen. Gelukkig bestaat er een weduwepensioen hoor ik een paar mensen denken. Helaas, fout! Dit geldt niet voor ons, de jonge weduwes. Want sinds kort heb je daar enkel nog recht op vanaf 45 jaar. Ben je jonger dan 45? Dan bestaat dat niet meer voor jou. Wel voorzag de staat in een oplossing hoor, want ja we moeten die mensen zo snel mogelijk terug op de arbeidsmarkt krijgen, maar overdrijven doen we niet. Dus er kwam een overlevingsuitkering (ik vind wel dat de naam de lading dekt) je hebt daar één jaar recht op, en heb je minderjarige kinderen dan verdubbelt dat zelfs en heb je 2 jaar recht. Er wordt zelfs gecommuniceerd, als je er graag extra bij verdiend (want wat als je je werk dreigt te verliezen als je tijdelijk weggaat) geen probleem. Er staat geen limiet op hoeveel je bijverdiend. En dan komen de belastingen op bezoek. En dan mag je (in sommige gevallen bijna het hele bedrag) teruggeven, want ja, je hebt teveel verdiend. Begrijpe wie begrijpen kan.

En dan als je na een tijd denkt dat Kafka verhuist is naar een andere weduwe en jou even met rust laat, dan komen de belastingen nog eens langs. Want ook op de inkomsten van je man moeten na de successierechten en andere kosten nog belastingen betaald worden. Had ie maar op 31 december moeten overlijden!

Heel wat van mijn lotgenoten gaan dan ook naar een rouwtherapeut of psycholoog. Soms een zoektocht naar de juiste voor je unieke rouwen. De kost daarvan die dragen we helemaal zelf.

En wie ondersteunt ons? We voelen ons in de steek gelaten en vinden dat we in de kou staan. En geloof mij, het is ijskoud.

Nele – geschreven bij het begin van de winter, 1 jaar 3 maanden en 13 dagen na die verschrikkelijke 8ste september 2015